Google+

Lebah atau Tawon di Bangunan Bali

Lebah atau Tawon di Bangunan Bali

salah satu keunikan budaya bali adalah menyelami segala ciri alam untuk dipelajari demi kebaikan masyarakatnya, salahsatunya adalah mengamati adanya binatang lebah (tawon) yang kadangkala bersarang di bangunan bali, baik rumah, pelinggih maupun bangunan lainnya.

bagi orang bali, adanya sarang tawon dibangunan bali memiliki arti tanda-tanda khusus yang akan terjadi kedepannya. pertanda tersebut akan membawa kebaikan apabila dilakukan suatu upacara tertentu, dan akan berakibat buruk bila tidak diupacarai. hal itu merupakan tanda pekarangan tersebut sudah terkena pengaruh "durmangala prawesa"
  • durmangala, berasal dari kata "dur" yang artinya telah terkena, "mala" yang artinya keletuhan; cemer; kotor, dengan sisipan "ng". sehingga menjadi kata "durmengala" yang artinya terkena keletuhan.
  • prawesa, berasar dari kata "para" yang dapat diartikan segala bentuk, sedangkan wesabersal dari kata "wasibhuta" yang artinya siksaan.
berikut ini penggalan isi "Lontar Roga Sengara Bumi":
iti widhi sastra sangkaya niti bhatara siwa druwa resi, sira pustikaning dewa angurip jagat, wenang amateni jagat, wenang tan kawara olih bhatara ring martyaloka. sehananing dewata nawasanga, panca dewata, catur dewata, tri purusa, asing dewata aparhyangan ring rasatala, kawasa dening bhatara druwa resi, sira munggwing swarga surya loka, candra loka, sira jiwaning dewata kabeh, sira meraga siptaning gumi, sira meraga ala ayu, sira meraga sarwa rupa, sarwa teja, sarwa tirtha, sarwa rupaning geni, sira nitah bhatara kabeh ring martyaloka, sira adakaken gring mageng, makuweh paparitaning jagat, angadakaken sakwehning kaprewesan muah durmangalaning jagat, luire:
hana katiban tawon muang nyawan asurupa maring wewangunan, maka ceciren wewangunan ika kakneng prawesa durmangala paomahania, sawetaning pracaraning wewangunan ika tatan manut, tinutusa sang bhuta tawan tangis, sangbhuta prawesan, bhuta durmangala de bhatara druwa resi. angawe aru hara durmangala ring sang adruwa omah, luire; amangguh kageringan tan pegatan, tan pegatan anemu redut, angawe wigna, angawe boros. yan hana katiben samangkana wenang kaparisudanan dening sagi-sagi luire: banten pejati, segehan warna ijo 11 tanding, matatkan sidi, sega penek kelongkongan sawiji, ulam daging bawi matah matatakan sengkuwi, metangkeb wastra petak, kelaksanayang ring rahina kajeng klion wudan ring natah paomahan, katur ring bhatara druwa resi, nunas tirtha pangeleburan durmangala prewesa.
sesuai petunjuk "Lontar Roga Sengara Bumi" bahwa:
manusia diberikan petunjuk oleh Hyang Widhi tentang kurangnya upacara yadnya di tempat tersebut, dikarenakan pekaranga itu sebelumnya pernah terkena kedurmangalaan seperti salah satu pohon tersambar petir (sinameraning gelap), maka Ida Hyang Siwa Druwa Resi mengirim bhuta Tawan Tangis dan bhuta Prawesa, sebagai utusan berupa serangga lebah (tawon), dimaksudkan agar manusia membaca isyarat tersebut.
apabila hal tersebut dibiarkan, tidak diupacarai lewat dari setahun, akan menimbulkan aura yang dapat mempengaruhi kehidupan penghuninya, berupa adanya anggota keluarga yang jatuh sakit tak putus-putusnya yang tidak pernah sembuh, sering juga terjadinya pertengkaran yang tiada habis-habisnya dan juga terjadinya keadaan boros dalam perekonomiannya.
menyimak dari petunjuk sastra diatas, dapat diambil suatu pengertian bahwa segala bentuk kejadian yang dialami oleh manusia khususnya umat hindu dibali tidak cukup dinilai dari aspek logika dan rasio, namun harus juga dengan bhakti dan sradha terhadap kekuatan yang dapat pempengaruhi kehidupan manusia, oleh karena itu alam memberikan bahasa isyarat kepada manusia dalam bentuk tanda tersebut, karena alam menuntut manusia agar melaksanakan kewajiban untuk mengembalikan keseimbangan hidupnya terhadap alam.

Tata Cara Pelaksanaan Upacaranya

mengenai pelaksanaan upacara pemarisudha tawon atau lebah, dilaksanakan pada hari Kajeng Kelion Uwudan (kajeng klion setelah purnama), adapun urutan ritualnya dapat diungkapkan sebagai berikut:

Lokasi Pelaksanaannya
Upakara di Sanggah Kemulan:
  • Banten Pejati
  • Ngajum tirtha
Upakara di Bangunan yang disarangi lebah/nyawan:
  • Banten Pejati
kalau lebah tersebut di bangunan suci pura, maka banten labanya ditaruh di halaman pura/pamerajan sebagai berikut:
  1. banten pejati lengkap
  2. sesayut durmangala
  3. Bayakawonan
  4. Payascita
  5. segehan sasahan ijo 11 tanding, ulam bawang jae garam, dengan alas sebuah sidi. lengkap dengan 2 takir yang berisi arak dan berem
  6. banten soda, dengan nasi kelongkongan (penek) 1 buah, berisi daging babi mentah, beralaskan sebuah sengkuwi ulatan 9 katih. tutup dengan kain putih.
 kalau sarang lebah/tawon di bangunan rumah, maka banten laban diatas, upacaranya dipusatkan dihalaman rumah. dan ditambah Banten Pejati ngajum tirtha untuk di Penunggun Karang.

Tata caranya:
ngastawa kehadapan sang hyang siwa raditya sebagai pesaksi:
mantra:
ong aditya syaparanjotir, rakta teja namas tute, sweta pangkaja madyaste, baskara ye namah swaha.
ong  hrang hring sah parama siwaditya ye namah swaha.
sesontengan saa:
om pakulun sang hyang siwa raditya, sang hyang wulan lintang tranggana, saksinan pinakengulun angaturaken tadah saji pawitra sprakaraning daksina, pinakengulun angaturaken saji pemarisudha keprewesa muah kedurmangalan kawentenan tabwan/nyawan ring wewangunan, asung kertha nugraha bhatara maka saksi, pinakengulun aminta anugraha tirtha pangeleburan prewesan muah kedurmangalan, mangda kelukat kelebur menadi amertha kauripan.
om sidhi rastu ye namah swaha.
pangestawa kehadapan bhatara siwa druwa resi:
mantra:
ong, na, ma, si, wa, ya, ang, ah, ong, ing, siwa druwa resi maha sidhi ya namah swaha.
sesontengan saa:
nastuti pekulun bhatara sang hyang siwa druwa resi, meraga sang hyang luhuring angkasa, pinakengulun ring mercapada keni kaprewesan durmengala, kehanania hana tawon utawi nyawan ring wewangunan, menawa maka utusan bhatara, miwah menawa kirang yasan pinakengulun ring bhatara, mangke ulun angaturaken tinebasan antuk seprakaraning daksina, aruntutan sesayut durmangala sega penyanggra marupa; sega sasah ijo 11 tanding, banten soda agung meiwak daging bawi mentah, saksinan pinunas ingsun ring bhatara, asung kertha nugraha bhatara mapaica tirtha pangeleburan sehananing prawesan durmengala ring paumahan ingsun, menadi paripurna ye namah swaha.
mantra sesayut durmengala:
sa, ba, ta, a i, ndah kita sang bhuta durmangala durmangali, sang bhuta durmita durmiti, mari sira mona, saksinan ingsun paweha sira tadah saji sanggraha, maka saji sesayut durmangala, iki tadah saji nira ngeraris amukti sari, wus amukti sari, aja lupa aja lali sira ring tutur-tutur sang hyang dharma, wus amukti sari, sumurup sira menadi widyadara-widyadari aluare sira saking wewangunan muah paumahan ingsun, pasang sarga sira ring bhatara siwa, ong ang... ah mertha bhuta ye namah swada, ong ing namah.
mantra laban:
sa, ba, ta, a i,sarwa bhuta ya namah swada, ndah ta kita sang bhuta tawan tangis, sang bhuta durmengala, sang bhuta prewesa, mari sira mona apupul sira kabeh, saksinan ingsun paweha sira tadah saji ganjaran, maka saji sega warna ijo 11 tanding, sega penek agung maiwak daging bawi mentah, iki tadah sajinira, pilih kabelanira suang-suang, ngeraris amukti sari, wus amukti sari aluara sira saking wewangunan muah paumahan ingsun, paweha ingsun kerahayuan, ang ah, mertha bhuta ye namah swada, pasang sarga sira ring bhatara siwa, ong ing namah.
setelah pangastawa tadi, langsung mengucapkan mantra pesucian:
mantra:
ong jalasidhi maha sakti,
sarwa sidhi maha tirtha,
sarwa tirtha manggala'ya, 
sarwa papa minasaya,
ong sriyam bhawantu, 
ong sukham bhawantu, 
ong purnam bhawantu,
sesudah ngaturang tirtha pasucian tersebut, baru percikan tirtha sesayut durmangala tersebut ke seluruh bangunan di rumah sampai ke pintu gerbang (angkul-angkul) dan lebuh. namun kalau tidak memakai mantra cukup mencipratkan (memercikan) tirtha penglukanan dari sulinggih saja.

kemudian ngayabang banten pejati:
mantra:
ong hyang angadakaken sari,
ong hyang anyumputaning sari,
ong hyang angisepaning sarining yadnya
lunga-sari-teka-sari (3x)
ang ah amertha sanjiwani ye namah swaha
ang, ung, mang, siwamertha ye namah swaha.
kemudian tetabuhan arak berem pada laban tersebut, dengan tata cara:
  1. berem, kemudian arak (pinaka upethi)
  2. tirtha (pinaka nyomia / stiti)
  3. arak, kemudian berem (pinaka prelina)
pengerstawa kehadapan bhatara hyang guru.............

kemudian memohon penugrahan,
mantra:
ong anugeraham manuharam, 
dewa datta nugerahakem, 
yarcanam sarwa pujanam, 
namah sawra nugerahakem, 
dewa-dewi maha sidhi, 
yadnya khartem mulat midem, 
laksmia sidhis'ca,
dirgahayu nirwigna suka werdhi tah
sesudah itu, sanak keluarga melakukan persembahyangan bersama sesuai "kramaning sembah", dan metirha yang ngajum di banten pejati. dan terakhir nunas tirtha bhatara hyang guru.

setelah anggota keluarga semua metirtha, banten laban tersebut ditatab, tirta-tirtanya tersebut dipercikkan ke seluruh banguan dirumah hingga ke lebuh. selanjutnya laban tersebut diletakkan ditempat sarang tawon/lebah. biarkan satu malam, keesokan harinya diletakkan di depan angkul-angkul (lebuh), sorenya sodah bisa dibuang.
demikian sekilas acara upacara untuk rumah lebah di bangunan suci, tala madu di pelinggih, rumah tawon di bale kulkul, sarang lebah madu di pura, sarang tawon di sanggah pamerajan, umah nyawan di meru pura,sarang lebah madu di paumahan, Lebah atau Tawon di Bangunan Bali. semoga bermanfaat.

19 komentar:

  1. Kalau misalnya sarang tawon lebah ada di sanggah pengijeng di denpasar
    Banten apa yang hrs digunakan dan dmn pelaksanaannya

    BalasHapus
  2. Sesudah semua langkah diatas terhadap lebahnya diapakan

    BalasHapus
    Balasan
    1. Karena sapun diupacarai, diparisuda, biasanya akan pergi dg sendirinya, atau klo tetap bersarang konon sdh tidak lagi membawa bencana, bahkan justru membawa rejeki atau aura positif

      Hapus
  3. Suastiastu, tiang bru hri ini tau klo di pelinggih taksu as sarang lebah/nyawan, krena bru kmrin kmrin anak tiang lepas 1 bulan 7 hri,

    Hrus selengkap di atskah bantenx ato ad yg lebih sederhana ato. .. Ad soluso lainkah, matur suksme

    BalasHapus
  4. Kenapa sudah diupekarai lebah blum mau pergi.?? Mohon pencerahannya..

    BalasHapus
  5. Lebah beda dengan tawon. Lebah = nyawan madu. Tawon = tabuan (tabon/tawon). Pd artikel yg lain, ada sarang nyawan pertanda baik/rejeki. Klo tawon pertanda buruk.

    BalasHapus
    Balasan
    1. Tawon disangah semua baik..kalo di rumah baru panas

      Hapus
    2. Benar banyak orang bilang kalau lebah/ nyawan itu baik bisa rejeki lancar tapi ini lontat kok beda ya mna yang benet nara sumber. Tolong di balas biar nggak bisa bikin makalah aja?

      Hapus
  6. Mohon bantuan info.di tempat piasan ring merjan tiang wenten bersarang nyawan kelo kelo bertanda napi niki

    BalasHapus
  7. Becik dados tuntunan bagi yg msh awam 🙏👍

    BalasHapus
  8. Swastyastu...ampura titiang metaken. Kurang lebih 1 tahun wenten nyawan ring pelinggih perapen, mangkin pindah ring bangunan piyasan ring sanggah kemulan. Ciri napi niki? Upacara napi sane patut? Suksma

    BalasHapus
  9. Saya dengar lebah madu apalagi madu kele ada di rumah kita itu pertanda baik.kalu tabuan /tawon kemungkinan tidak baik..mohon pencerahnanya..

    BalasHapus
  10. Osa,, metaken indik kawentenan lebah madu ring wangunan piyasan merajan tiang napi nike sumertine?suksma🙏

    BalasHapus
  11. Om swastyastu.. klo lebah saja yg ad tp tdak ad sarang ny..apakah jg sama nggih??mohon pencerahannya..suksma

    BalasHapus
  12. Kalau lebah/nyawan bersarang pada tempatnya(kungkungan nyawan)baru bagus bisa menghasilkan madu yg bisa djual kalau d pelinggih/bangunan kurang baik karena bikin bangunan cepat rusak 🙏

    BalasHapus
  13. Punapi kira kira pemargine baktinya,karena berkali kali lebah bersarang lagi,kemudian madunya diambil ,,,datang lagi....apakah lagi dibuatkan upacara

    BalasHapus
  14. Rumah tiang medaging tawon ...di pojok plafon ...tiang bingung harus bagaimana nika
    Mohon pencrahan nya yg benar biar ten iwang suksma

    BalasHapus